Ben, insan! Denizinde damla, ormanında yere yatmış bitkin kozalak, dağında taş, göğünde bir zerre yaş ben.
Ahh sevgili Dünya! Evim, nefesim, neşem, kederim, dinmeyen hevesim… Suyunda başlayan, toprağında bitenim, sen dururken yerli yerinde bir kapıdan gelip ötekinden gidenim ben.
Ben, insan! Nehirlerinden içip, ağacından yiyenim; sahip değil, aitim. Bulutlarına, ufuklarına, hudutlarına değdirip gözümü güneşinden merhamet, yağmurundan bereket dileyenim ben.
Ben, insan! Cehl içinde ve acizim. Kıymetinden kıyamet, şefkatinden ihanet üretenim ben. Kendime hürmet diye dengene kast edenim. Ahh sevgili Dünya! Seviyorum seni ve dehşetle ürküyorum can harbinden.
Ben, insan! Bağırsam, desem ki “Yapmayın, yakındır kıyam!” Zorbalığım kadim, neslim kör ve zalim; durmaz, durmayacak bu ziyan!
“Üstüme gelmeyin, yakarım kendimi,” dedi. “Can bildiklerimden, güvenip hayatımı teslim ettiklerimden gördüğüm ihaneti başka hiçbir şeyden görmedim. Yanıma yöreme kim gelse kollarımı açıp buyur ettim. İstemek nedir bilmeden verdim, daha çok verdim, daha da çok verdim. Buna karşın itildim, tarümar edildim. Yeter artık, buraya kadar! Üstüme gelmeyin, yakarım kendimi!”
Dedi ve yaptı; yanıyor Dünya.
Yıllardır bağıra çağıra “Durdurun kendinizi, yoksa canınız yanacak” diyerek dönen gezegen imayı bırakıp eyleme geçti. Kalaşnikofla öldürülemeyen virüsler salarak, sular taşırıp ateşler yakarak gövdesinde biriken irinleri birbiri ardına kusuyor. Ve kendini yaşayan yaşamayan her şeyin üstünde gören homo sapiens sapiens (“modern insan” ya da Encyclopedia Britannica’ya göre, “bilge adam”) bu yıkıcı geri bildirimi püskürtecek bir yol bulamıyor. Çünkü güçler dengesi konusunda bile isteye telafisi olmayan yanlışlar yaptı ve yapmaya devam ediyor. Artık onun için bağırmak, ağlamak, imitasyon dünyasını savunmak ve dua etmek dışında bir seçenek yok.
On binlerce yıl önce benzerlerinin nesli tükenirken iklimlere ve değişen diğer koşullara uyum sağlama yeteneği sayesinde türünü devam ettiren bu insan ırkının postmodern torunları olarak dengeler üstüne kurulmuş bir hayatı daima haddini zorlayarak yaşamayı seçen bizler, ilerleme adına yaptığımız her yeni müdahale ile asla kazanamayacağımız bir savaşta yeni cepheler açmaya devam ediyoruz ve edeceğiz. Birkaç yüzyıllık bilgimiz ile yüz milyonlarca yıllık yaşam geleneğini yok sayarak durumu lehimize döndürmeye çalışırken kim bilir kaç acınası yenilgiye daha uğrayacağız. Kazandığımıza hükmederken kaybettiğimizi söyleyenlerin ağızlarını tıkayacak ve işler yolunda gitmediğinde hesap soranlara iyi niyetli sağırlar olduğumuzu söyleyerek herkesi tevekküle çağıracağız.
Taşı kuştan, suyu rüzgardan ayırmayı marifet sayan, bilgiyi milyarlarca başlığa bölerek parçanın bütünle ilişkisini koparan, kendini topraktan ayırarak beton krallıklarda konfor üstüne konfor yaratan üstün (!) zekamız havayla, suyla, çekirgeyle, arıyla, Amazon’un uçan nehirleriyle, Sahra’nın tozlarıyla, Kızıldeniz’in mercan resifleriyle, Afrika savanasındaki fille, sırtlanla, antilopla, Kuzey Kutbu’ndaki buzulla ve muson yağmurlarıyla bağlı bir hayat sürdürdüğünü, tahrip edilen her doğal unsurun birbirine kuvvetle mecbur bu hayatı tehdit ettiğini, bir türün kontrolsüz şekilde azalıp çoğalmasının ekolojik dengeyi altüst ettiğini ve dolayısıyla bu ekolojinin içinde yaşamak zorunda olan insan türünün eninde sonunda bundan ölümcül şekilde etkileneceğini bir gün anlar mı?
Yalnızca son iki yılda binlerce insanımızı, yaban hayata dahil on binlerce hayvanımızı, rakamlarla söylenemeyecek kadar çok ağacımızı salgın, sel ve yangınlarda yitirdik. Denizlerimiz onlarca yıldır istismara uğruyor. Kent atıklarıyla florası bozulan, dolgu malzemeleriyle ve santrallerle doğal çapları ve potansiyelleri azaltılan nehirler, göller ve denizler kuruyor, kusuyor ve hızlı çekimde işlevini yitiriyor. İnsan topraktan gelen hayata yabancılaşıp ekmeğin ve zeytinin markette üretildiğini sandığından beri “su” yalnızca güzel sesli bir manzara, karşısına geçip romantik hayallere daldığımız şırıl şırıl bir fotoğraf oldu. Aylarca kendini esirgeyip ruhumuzda kuraklık psikozları yaratan ve nihayet geldiğinde bir kasabayı yerle yeksan eden yağmur, kendi kendine alev alan çam ormanları, sallandığında şehirleri ve ekonomileri perişan eden depremler, yakalanamayan düşman Corona ve bağlantılı olarak artan tüm yaşam maliyetleri filmin kendisi de değil üstelik; yalnızca fragmanı.
Aklı başında olup da büyük fotoğrafı yorumlayabilen herkes bir tür distopya kahinliği yapmadığımı bilir. İzlenme rekorlarına imza atan Netflix dizilerinin üç beş satır altında, gözden ırak akıldan ırak köşelerde görülmeyi ve duyulmayı bekleyen, gezegen hayatına dair yapılmış o sıkıcı (!) belgesellerde bilimsel bulgularla gözümüze ve kulağımıza sokulan hakikate daha ne kadar yüz çevireceğiz?
‘Yaşamak’la son derece meşgulken onun belki de tek öncülü olan “yaşatmak” ile ilgili akıl yormaya ne zaman başlarız? Suda yüzmek zorunda iken bir kez olsun “su” hakkında düşünmeyen balığa benzemekten ne zaman vazgeçeriz? Var mı böyle uzun uzun bir vaktimiz?
“Üstüme gelmeyin, taşarım! Siz ilerledikçe kısalıyor kolum kanadım. Göğümden, denizimden, nehrimden, ağacımdan, dağımdan uzak tutun ellerinizi, beni kendi halime bırakın. Kendi kendime sararım yaralarımı, dokunmayın! Artık isteseniz de geri veremezsiniz çaldıklarınızı. İstemezsiniz de zaten; lakin ben alırım.” dedi.
Cehennem neydi Aphareka, neyin yangınıydı o hiç sönmeyen? Yokluğu muydu cennetin? Rüyaya sarılmak üzereyken kabusa devrilmek miydi sonra? Kuru dudaklarımızla vahaya koşarken kum dolu ağzımızla ölmeyi dilemek miydi?
Yaz geldi buralara Aphareka. Doğuş çığlıklarıma değdi değecek mevsim. Tende güneş, denizde mavi; lakin yok kuyruğundan tutup hayatı coşmak hevesim.
Sana kızıl çukurlarından yazıyorum cehennemin; dinmeyen ızdırapların ülkesinden. Umutsuzluğun; büyüdükçe büyüyen o şişman zorbanın is kokulu evinden.
Başımı ellerime yaslıyorum, uzun uzun. Yemek haram, gülmek haram, sevmek haram bekleyişler büyütüyorum karnımda. Zebaniler taze gövdeler atıyor al ağızlı çukulara. Tanıyorum onları, harlandıkça ateş artıyor salyaları. midemde hep aynı bulantı, kendime küsüyorum.
İnsan ellerime, ayaklarıma fırtına olup da yağmayan efkar bulutlarıma fena halde kızıyorum Aphareka. Topal ruhumu yaslayacak bir serin gölge, aklımı kaçırıp kurtaracak bir küçük cennet arıyorum.
Susuyorum, konuşuyorum, oturuyorum, kalkıyorum. Bir yerlerden ötelere, ötelerden bir yerlere gidiyor geliyorum. Alevleri görüyorum, alevleri duyuyorum, hayattayım; yine de ölüyorum Aphareka.
Derya CESUR Temmuz 2021 Türkiye 7 şehirden yanarken….
Çernobil nükleer felaketi yaşandıktan bir süre sonra Sovyetler Birliği, facianın izlerini silmek için radikal planları uygulamaya başlar. Bunlardan biri de insandan arındırılan yerleşim yerlerinde yaşamaya devam eden, yoğun radyasyona maruz kalmış hayvanların öldürülerek gömülmesidir. Bu iş için ayrı bir askeri birim oluşturulur ve tek görevleri budur. Sahipleri tarafından terk edilen evcil hayvanların bir çoğu da ne yapacaklarını bilemeyerek gruplar halinde yerleşim yerlerine yakın ormanlık alanlara giderler.
Bu iş için kurulan askeri birimler hayvan avına başladıklarında çok ilginç bir olay yaşanır. Ormanlık alandaki ya da açık kalan binalarda saklanan özellikle evcil hayvanlar, insan sesini duyduklarında büyük bir sevinçle askerlerin üzerine doğru koşmaya başlarlar. Uzun bir süre sonra insanlar geri dönmüştür ve hasret son bulmuştur. Tekrar sahipleri tarafından kucaklanacak, doyurulacak, ve onlara olan sadakatlerinin mutluluğunu yaşayacaklardır. Evcil hayvanların yanı sıra vahşi hayranların bile gelen insanları ilgiyle izledikleri görülmüştür.
Ama yanılan hayvanlar olmuştur!
Kesinlikle dokunulması ve hayatta bırakılması yasak olan hayvanlar, büyük bir sevinçle üzerlerine koştukları askerler tarafından bir bir vurularak öldürülmüşlerdir. Bazı askerler bu işi yapamayacaklarını belirtip başka görevler için başvuruda bulunmuşlardır. Aklınıza gelebilecek tüm evcil hayvanlar ve yaklaşılabilen vahşi hayvanlar yavrularıyla beraber öldürülmüştür.
Amacım, burada yapılan uygulamanın doğruluğu ya da yanlışlığını tartışmak değil. Belki de insan tarafından o aşamaya getirilen bir felaketin sonrasında doğru olan buydu. Beni etkileyen asıl konu ise o hayvanların neler hissettiğiydi. Nasıl bir sevinçle kendilerini bekleyen namluların üzerine koşmuşlardı? Vuruldukları an neler hissetmişlerdi? O an ölenler belki de şanslıydı, çok sayıda hayvan vurulduğunda ölmemiş, yaralı halde insana doğru ilerlemeye devam etmişti. Çünkü çaresizlerdi ve insandan başka sığınacakları bir kapı yoktu.
Bunu bize neden anlattın derseniz eğer hemen açıklayayım; aylardır Avusturalya kıtası yanıyor. Kontrol altına alınamayan yangınlarda 500.000.000 (Beş yüz milyon) hayvanın öldüğü belirtiliyor. Yangın görüntülerini izlerken tıpkı çernobilde olduğu gibi insanlara koşan hayvanlar gördüm. İnsanlara sarılan koalalar, kangurular. Öyle bir sarılıyorlar ki ne hissettiklerini anlayabiliyorsunuz. Çünkü çaresizler ve insandan başka sığınacak kapıları yok.
Bu yazıyı; küresel ısınmaya son! Hayvan hakları! İnsanlık nereye gidiyor! Duyarsızlaştık! Gibi söylemlere malzeme yapmak için yazmadım. Çünkü hepimiz az ya da çok bu günahların ortağıyız. Tek amacım her iki olayda da o hayvanların ne hissettiklerine dair kendimce empati kurmaktı. Seslerini duydukları o insanlara koşarken, ya da sarılırken ne hissettikleri…
Hayvanlar herşeyin farkında. Bu dünyanın kaderinin insan denilen canlının elinde olduğunun farkında. Kendilerini ve doğayı yaşatacak olanın da yok edecek olanın da insan olduğunun farkında.
Demlik Edebiyat 